Sara Vrugt

Roerloos is een monumentaal werk dat bestaat uit een fysieke installatie, een klanklandschap, een participatietraject en een contextprogramma. Dit multidisciplinaire project laat een breed publiek kennismaken met het thema ‘ecologische rouw’1. Het werk biedt een fysieke en zintuiglijke omgeving waarin bezoekers worden uitgenodigd om stil te worden, te luisteren en te voelen. Door gebruik te maken van geluid, geur en tactiele elementen, wil ik een belichaamde ervaring creëren die verder gaat dan het rationele begrijpen van klimaatproblematiek en ruimte biedt voor het ontwikkelen van een dieper spiritueel inzicht in onze verbondenheid met de aarde. Roerloos presenteert een artistieke ingang om ‘eco-emoties’ te erkennen en er uiting aan te geven door middel van een contextprogramma met live concerten, een dankbaarheidsritueel, een systeemopstelling rondom de Aarde en een speelse workshop. Het contextprogramma biedt ruimte voor reflectie, uitwisseling en actieve participatie en betrekt een breed publiek bij dit urgente thema, vanuit de overtuiging dat ware verandering begint bij een innerlijk proces van bewustwording. Voor dit project werk ik nauw samen met het Haagse Ensemble Klang, gerenommeerd op het gebied van ‘nieuwe muziek’. De installatie zal als eerste getoond worden in Museum Arnhem vanaf oktober 2025, waarna het werk naar diverse locaties zal reizen.

Zie omschrijving bij vorige afbeelding

Een installatie waarin een boom, een bed en een klanklandschap je uitnodigen om te vertragen en letterlijk stil te staan bij onze verhouding tot de Aarde. Je ziet een hangend wortelgestel met daaronder een roestig spijlenbed, omgeven door een half transparante cocon. Een installatie waarin een persoon tegelijk plaats kan nemen. Stel je voor: je trekt je schoenen uit en stapt tussen het doek door. Je gaat liggen op het bed dat, je kijkt naar de wortels boven je, het ruikt naar natte bladeren. Vanuit het hoofdkussen klinkt een audioreis. Je wordt meegenomen door muziek, natuurverhalen, poëzie, opnames van bomen (ruisend blad, kraken bij hittestress, een bijl die kapt). Je leeft je in in toekomstige bomen, dieren en mensen. Je wordt begeleid in het visualiseren van je achterachterachterkleinkind en neemt het op schoot: wat vertel je haar over onze tijd, over jouw leven en keuzes? Hoe ga je om met zorgen om de toekomst? Wat verlies jij in het licht van klimaatverandering? De reis biedt een oefening in ecologische rouw, waarin je je vol bewondering én ongemakkelijk kunt voelen. Het werk zal je zachtjes wiegen en tegelijkertijd aankijken zonder terughouding, verwarrend zijn, je stil achterlatend. Een belichaamde ervaring. Liefdevol en oorverdovend.

Langlopend onderzoek naar de relatie mens-medenatuur en ecologische rouw. Gestart in 2024. Exposities in januari 2025 in Korzo Den Haag, in april 2025 in De Vishal in Haarlem en in oktober 2025 in Museum Arnhem.

Met een groots participatief project viert Sara Vrugt de natuur en het belang ervan. In 2020 borduurde zij een bos van honderd vierkante meter, samen met meer dan duizend deelnemers. Het borduurwerk kwam tot stand in een pop-up atelier dat vier seizoenen lang door het land reisde. Daar zijn de bomen geborduurd naar aanleiding van persoonlijke natuurverhalen die bezoekers en deelnemers er vertellen. Alle verhalen krijgen een eigen plek in het geborduurde bos en samen vormen ze een kunstwerk waarin je in gedachten kunt verdwalen.

Community kunstproject Van Kade tot Zelfkant vond in de zomer van 2022 plaats in het Leidse Singelpark. Wij, Sara Vrugt en Nina Mathijsen, hebben in ons mobiele atelier traditioneel Leids Saai gemaakt, een soepele wollen stof die de stad in de 17de eeuw grote rijkdom bracht. Die rijkdom was niet mogelijk geweest zonder de kennis en kunde van immigranten. Door in het heden Saai te maken op traditionele wijze hebben wij het gesprek geopend over de waarde van nieuwkomers in de stad en hebben we laten zien hoeveel menselijke arbeid gemoeid is met het maken van textiel.

Sara Vrugt celebrates nature and its importance with a major participatory project. In 2020 she embroidered a forest of one hundred square meters, together with more than a thousand participants. The embroidery was created in a pop-up studio that traveled across the country for four seasons. There, the trees are embroidered as a result of personal nature stories that visitors and participants tell. All stories have their own place in the embroidered forest and together they form a work of art in which you can get lost in your thoughts.

Op uitnodiging van het Stedelijk Museum Schiedam ontwierp ik als artistiek leider de kaders voor dit participatieproject: workshops, tentoonstelling en vaandelparade. Zeventig Schiedamse verenigingen maakten samen nieuwe vaandels, die in combinatie met historische vaandels tentoongesteld werden. Het tentoonstellingsontwerp bestond uit een installatie van 30km draad, als een weefgetouw geregen door duizenden gaatjes en uitkomend op een borduurtafel met daarop een ‘stadsvaandel’. Op deze plattegrond van Schiedam konden bezoekers een persoonlijke bijdrage achterlaten.

Zie omschrijving bij vorige afbeelding

Een financieel perspectief op de waarde van menselijk leven, zoals in het nieuws naar voren gebracht, bevreemdde me en vormde voor deze serie het uitgangspunt. De 2D en 3D borduurwerken verbeelden slachtoffers van huiselijk geweld en de daardoor volgens economen gederfde bijdrage aan het bruto nationaal product.

Look at you 09 is een collage van abstracte en figuratieve borduurexperimenten. Met dit geborduurde (handmatig en machinaal) werk over identiteit en anonimiteit sloot ik de serie Look at you, over sluieren, kijken en bekeken worden, af.

Aan de hand van verhalen over de plek die verzameld waren heeft stadsdichter Anna Enquist een klinkend stuk proza geschreven van exact 118 woorden lang. Elk woord en elk verhaal werd verwerkt in de bekleding voor een van de stoelen.

Door het selecteren van een groep doorgewinterde borduurders kon ik de specialistische techniek met de Lunéville naald doorgeven.

Zie omschrijving bij vorige foto

Tijdens een werkperiode in een tentoonstelling over ambacht (‘Hand Made’ – Museum Boijmans van Beuningen) borduurde ik dit doek. Het woord ‘ambacht’ roept bij vrijwel iedereen positieve, romantische associaties op met authenticiteit, eerlijkheid, menselijkheid en natuurlijkheid. Daar wilde ik in dit werk het beeld van de hedendaagse industrie tegenover zetten. Moet je voor het vervaardigen van massaproductie ook een ambacht moet beheersen? Dit geborduurde portret van een Chinese textielfabriek arbeidster heeft veel tijd gekost – de uren hield ik bij met kraaltjes –, meer dan zij ooit aan een stuk kan besteden.

Zie omschrijving bij vorige foto

In deze geborduurde installatie is de rol van de bezoeker net zo groot als die van de kunstenaar. Ik zit vast in de constructie door middel van de jurk waar ik op borduur, terwijl de toeschouwer vrij kan bewegen, toenadering zoeken of afstand houden. In stilte werk ik en zoek ik oogcontact, daarmee uitnodigend tot kijken en bekeken worden. Deze confrontatie, simpelweg door te kijken, kan als uitnodigend, intrigerend en intimiderend tegelijkertijd worden ervaren.

Tijdens de reis naar Iran (zie Look at you 07), waar vrouwen verplicht een sluier over het haar moeten dragen, borduurde Sara voor elke gereisde minuut een kruissteekje op de doek waarmee zij zich op haar bestemming zou sluieren. 4.776 minuten deed ze er over om van Den Haag naar Tabriz, Iran, te reizen. De doek vormt samen met een landkaart en enkele foto’s het achtste deel van de serie ‘Look at you’.

Na ruim 80 uur reizen per trein en bus, waarin de mensen en het landschap van kleur en vorm veranderden kwam ik aan in Iran, het land van statige mullahs en tandeloze vrouwtjes, chai en dadels, nieuwsgierige blikken en heel veel vragen. Het grootste gevaar bleken er de taxi's, en de grootste attractie bleek ik zelf te zijn. Onderweg hield ik een logboek bij in borduursteken, waarvan dit een onderdeel is.

Ik fantaseerde over het maken van een geborduurde installatie, zo groot dat je er in zou kunnen zijn. In het ontwerp zijn cirkels uitgespaard die met elkaar corresponderen. Voor de toeschouwer is een belangrijke rol weggelegd: de van maat verschillende cirkels vormen zichttunnels, waardoor bezoekers behalve het doek ook elkaar kunnen bekijken. (zie ook video)

Het ontwerp van het doek stond vooraf vast, een beeldversmelting over kijken en bekeken worden. Voor de invulling van de geborduurde vlakken liet ik me verassen door de deelnemers.

In projectruimte Hier (onderdeel van kunstinstelling Heden, Den Haag) borduurde ik samen met 267 buurtbewoners en andere geïnteresseerden aan een borduurwerk van honderd vierkante meter. Ik sloot me drie maanden af van online contact en creëerde er een tijdloze ruimte.

Binnen deze spiraal van heel dunne witte stof speelde ik als performer een spel van naderen en afstand houden met de enkele bezoeker die de spiraal mocht betreden. Zo onderzocht ik de rol van nieuwsgierigheid in een ontmoeting tussen twee vreemden. Ik ben gefascineerd door de ontroering die je kan voelen bij het zien van een ander, maar vooral bij het echt laten bekijken van jezelf.

De route van de modeshow was drie kilometer lang; een catwalk van de statige Jacob Catslaan naar de armlastige Jacob Catsstraat. Over de gehele route was de straat rood gespoten waardoor de stad dienst deed als podium en haar inwoners als modellen.

Het community-fashion project Een rode draad had als doel om door middel van mijn eigen discipline de verschillende culturen die in Den Haag samenleven met elkaar in contact te brengen. Het project bestond uit workshops kleding maken, een modeshow op straat met driehonderd deelnemers en een kleine concept-collectie die ik in eigen atelier uitvoerde, waarvan op deze foto een deel te zien is.